wielen in de alblasserwaard
In de Alblasserwaard zijn de sporen van dijkdoorbraken op een aantal plaatsen nog zichtbaar. Door het krachtige binnenstromende water bij een dijkdoorbraak ontstond een kolkgat direct achter de doorgebroken dijk waarbij bodemmateriaal de polder in spoelde. Omdat het kolkgat vaak diep werd uitgeschuurd was het dichten van het gat zelf moeilijk. De gaten konden wel 15 tot 20 meter diep worden. Daarom werd de dijk meestal gerepareerd door een nieuwe dijk aan te leggen met een bocht buiten het diepe kolkgat om. Zo ontstonden de met water gevulde kolkgaten welke een wiel of een waal worden genoemd.
Dijkdoorbraak Westeind Papendrecht 1953
De kolkgaten werden een enkele keer direct weer gedicht samen met de dijk. Een voorbeeld hiervan vormt de dijkdoorbraak in 1953 aan het Westeinde in Papendrecht. Het ontbreken van dijkwoningen in dit dijkvak herinnert nog aan deze doorbraak. Het herstel van de dijk werd of buitendijks of binnendijks gedaan met een bocht om het wiel heen. De buitendijkse wielen slibten meestal weer snel dicht, waarna deze gronden opnieuw in gebruik konden worden genomen.
Van de binnendijkse wielen vinden we er in het landschap van de Alblasserwaard nog meer dan 20 terug. Omdat niet alleen rivierdijken doorbraken maar ook dijken in het poldergebied van de Alblasserwaard vinden we ook daar een aantal wielen terug. Een mooi voorbeeld hiervan zijn de twee wielen langs de Zijdeweg ten zuiden van Streefkerk en de drie wielen langs de Zouwendijk ten noorden van Meerkerk.
De wielen zijn meestal omgeven door bomen, bosschages en riet en bieden zo een goede schuil- en rustplaats aan vogels en waterdieren. In een aantal gevallen hebben de wielen een bestemming gekregen zoals bijvoorbeeld het Lammetjeswiel in Alblasserdam dat als openluchtzwembad met een recreatiestrandje is ingericht. Een ander voorbeeld is het Noordhoekse wiel in Papendrecht waaromheen een park is aangelegd met een vissteiger. Bij de Zouwendijk is een wiel in gebruik als eendenkooi.
De wielen hebben hiermee een natuurlijke waarde en een cultuurwaarde en het is goed wanneer deze beschermd worden. Sinds eind 2019 worden van de verschillende wielen (lucht)foto’s gemaakt om de huidige situatie vast te leggen.
Gelet op het aantal wielen is zijn deze opgesplists in meerdere blogpagina’s.
